ΔΕΥΑ | Τι συμβαίνει με το νερό;

Σε πολυνομοσχέδιο της κυβέρνησης – που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση με συνοπτικές διαδικασίες – προβλέπεται η ίδρυση Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων με σκοπό την ορθολογική ρύθμιση της παροχής υπηρεσιών ύδρευσης και επεξεργασίας αστικών αποβλήτων, ιδίως ως προς την οργάνωση, τις παρεχόμενες υπηρεσίες, το κόστος και την τιμολόγησή τους.

Χωρίς καν να υπεισέλθει κανείς στις λεπτομέρειες της λειτουργίας της «νέας» ρυθμιστικής Αρχής προκύπτει και το βασικό ερώτημα – που ανησυχεί φορείς, εργαζομένους και πολίτες:

Γιατί παραχωρείται ο έλεγχος ενός αγαθού κοινής ωφελείας – όπως το νερό – σε μια ρυθμιστική αρχή, εφόσον η αγορά παροχής τού εν λόγω αγαθού δεν ιδιωτικοποιείται ή δεν απελευθερώνεται;

Αξίζει να σημειωθεί πως ο τομέας παροχής των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί, αφού κάτι τέτοιο απαγορεύεται από το Σύνταγμα, όπως ρητά έχει κρίνει με σειρά αποφάσεων η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (1906/2014, 190/2022, 191/2022).

Όπως σημειώνει η ΠΟΕ-ΔΕΥΑ, δεν υφίσταται ανάγκη δημιουργίας ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής στα νερά γιατί δεν υφίσταται το ανταγωνιστικό πλαίσιο με άλλα λόγια δεν υπάρχει ελεύθερη αγορά, την οποία πρέπει να εποπτεύσει, να ελέγξει και να ρυθμίσει για να τηρηθούν οι κανόνες ανταγωνισμού.

«Εφόσον το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν, ούτε καν ως μονοπώλιο δεν μπορεί να νοηθεί η υπαγωγή του σε μια Ρυθμιστική Αρχή της αγοράς», υπογραμμίζει η Μαρία Καραμανώφ, πρόεδρος του Επιμελητηρίου Βιωσιμότητας και Περιβάλλοντος και αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας επί τιμή.

Τι απαντά η κυβέρνηση

Ο Κώστας Σκρέκας έχει υποστηρίξει πως αυτό που προτείνει το νομοσχέδιο είναι μια οριζόντια αρχή να εποπτεύει τους φορείς που παρέχουν τις υπηρεσίες ύδατος – σε αντίθεση με σήμερα, που στην εποπτεία αυτή εμπλέκονται περισσότερα από έξι υπουργεία:

«Θέλουμε την εποπτεία και τον έλεγχο. Δεν στοχοποιούμε τις επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις ύδρευσης κάνουν καλά τη δουλειά τους, άλλες πολύ καλά, άλλες καλά. Αυτό όμως δεν το γνωρίζουμε συστηματικά. Μόλις το 40% των επιχειρήσεων αυτών καταχωρούν τα απαιτούμενα στοιχεία στην αντίστοιχη πλατφόρμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας», είχε αναφέρει στην επιτροπή της Βουλής, τονίζοντας παράλληλα:

«Υπάρχουν ΔΕΥΑ σήμερα, που τιμολογούν έως και 190% το κόστος του νερού. Δηλαδή, υπάρχουν πολίτες – δημότες που πληρώνουν 40% και 50% παραπάνω το νερό από ό,τι θα έπρεπε σύμφωνα με το νόμο, σύμφωνα με την ΚΥΑ της τιμολόγησης. Πρέπει να το παραδεχτούμε ότι υπάρχει πλημμελής έλεγχος. Δεν φταίνε οι εργαζόμενοι. Φταίει η δημόσια διοίκηση».

Έρχονται αυξήσεις στις τιμές;

Με τις διατάξεις που προτείνονται στα άρθρα του πολυνομοσχεδίου – που ορίζουν τις αρμοδιότητες, τη σύνθεση και τη λειτουργία της ΡΑΑΕΥ – επέρχεται κατάργηση των ουσιαστικών αρμοδιοτήτων των Δ.Σ. των ΔΕΥΑ, καθώς και αρμοδιοτήτων των δημοτικών συμβουλίων που τα ελέγχουν.

Όπως σημειώνουν οι εργαζόμενοι, η νέα Ρυθμιστική Αρχή ενισχύεται θεσμικά σε βάρος τόσο του υπουργείου και της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Υδάτων, όσο και ιδίως σε βάρος των ΔΕΥΑ, ενώ υπεισέρχεται σε ζητήματα που συνδέονται με κρίσιμες αρμοδιότητες των επιχειρήσεων, θεσμικά κατοχυρωμένες, όπως για παράδειγμα ο καθορισμός και ο έλεγχος της τιμολογιακής τους πολιτικής.

Ουσιαστικά, επιχειρείται η κατάργηση του ιδρυτικού νόμου των Δ.Ε.Υ.Α., ο ν. 1069/80.

Παράλληλα, για το έργο της η νέα ΡΑΕ θα επιβαρύνει οικονομικά τις Δημόσιες Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης εισπράττοντας ποσοστό επί του ετήσιου κύκλου εργασιών τους και όχι επί των καθαρών κερδών τους.

Και αυτό, μάλιστα, θα συμβαίνει ακόμη κι αν έχουν οικονομικές ζημιές, με χρήματα δηλαδή που θα επιβαρύνουν εν τέλει όλους τους καταναλωτές.

Σημειώνεται πως – όπως αναφέρθηκε και παράπανω – η ΡΑΑΕΥ θα προτείνει ακόμη και τη μέθοδο κοστολόγησης και τιμολόγησης, ενώ θα εγκρίνει τα τιμολόγια ελέγχοντας την «οικονομική αποδοτικότητα».

Ακόμη ένα προβληματικό σημείο, ωστόσο, που θα πρέπει να αναδειχτεί είναι το γεγονός πως η νέα ρυθμιστική αρχή θα έχει τη δυνατότητα να προτείνει συγχωνεύσεις υφιστάμενων ΔΕΥΑ.