Ρεπορτάζ του Στέργιου Ζιαμπάκα στην Εφημερίδα των Συντακτών
“Ένστολοι «Ράμπο» για τα σκουπίδια”
“Αντιδρούν δυναμικά οι κάτοικοι του Δήμου Ευρώτα στην κατασκευή εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων στην περιοχή Ξηροκάμπια, που γίνεται υπό ασφυκτική αστυνομική παρουσία ● Το έργο έχει χωροθετηθεί σε απόσταση 500 μέτρων από τον Ευρώτα σε περιοχή του δικτύου Natura 2000 και χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε πως δεν ανταποκρίνεται στις κοινοτικές οδηγίες
Έναν νέο κύκλο πολύμορφων κινητοποιήσεων έχουν ανοίξει κάτοικοι του Δήμου Ευρώτα, αντιδρώντας στην κατασκευή εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων στην περιοχή Ξηροκάμπια της Σκάλας Λακωνίας. Οι πρώτες εργασίες για την κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) –συνολικής δυναμικότητας 30.000 τόνων/έτος– ξεκίνησαν προσφάτως σε κλίμα «αστυνομικής τρομοκρατίας και εκφοβισμού», καταγγέλλει η Επιτροπή Αγώνα Κατοίκων Δήμου Ευρώτα.
Στο σημείο όπου πρόκειται να κατασκευαστεί το έργο της ΤΕΡΝΑ υπάρχει ισχυρή αστυνομική παρουσία (ακόμα και ΟΠΚΕ) εδώ και μερικές εβδομάδες, προκειμένου να εμποδιστεί η δημιουργία ενός νέου μπλόκου από πλευράς κατοίκων.
Οι κάτοικοι ωστόσο ξεκαθαρίζουν ότι θα συνεχίσουν να δίνουν έναν «αγώνα επιβίωσης», όπως τονίζουν, με συγκεντρώσεις και ενημερωτικές δράσεις απέναντι στο «έργο-ταφόπλακα» για την περιοχή τους.
Προσφυγή στο ΣτΕ
Αναμένοντας την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την προσφυγή που έχει κατατεθεί κατά του έργου (η απόφαση εκκρεμεί από τον Ιούνιο του 2021), οι κάτοικοι έχουν προχωρήσει και σε αίτηση αναστολής των εργασιών κατασκευής της μονάδας.
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που εγκυμονεί το έργο έχουν επισημανθεί εγκαίρως από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ίδιας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, η οποία προωθεί την κατασκευή του ως τη «μόνη λύση» για τα απορρίμματα της Λακωνίας. Το έργο έχει χωροθετηθεί σε απόσταση 500 μέτρων από τον ποταμό Ευρώτα –τον μεγαλύτερο υδροφόρο ορίζοντα της Νότιας Πελοποννήσου– εντός περιοχής του δικτύου Natura 2000, σε γη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας.
Το υπέδαφος στην περιοχή ευνοεί τη ρύπανση υπόγειων υδάτων: τα πετρώματα είναι έντονα διαρρηγμένα και χαρακτηρίζονται από «μεγάλες ταχύτητες κίνησης του υπόγειου νερού, αδυναμία φυσικού καθαρισμού στην ακόρεστη ζώνη και ευκολία στη διαφυγή ρύπων», αναφερόταν σε γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου που εκδόθηκε το 2014, όταν συντασσόταν το σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων της Πελοποννήσου.
«Το υπέδαφος είναι σαν σουρωτήρι. Αν υπάρξει διαρροή στραγγιδίων από τον ΧΥΤΥ, με μια βροχόπτωση τα υγρά απόβλητα θα έχουν μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα μέσα σε έξι ώρες. Και ξέρουμε ότι δεν υπάρχει ΧΥΤΥ 100% στεγανός», προειδοποιεί μέσω της «Εφ.Συν.» ο πολιτικός μηχανικός και περιφερειακός σύμβουλος Πελοποννήσου με την αντιπολίτευση, Γ. Πουλοκέφαλος.
Το έργο έχει χωροθετηθεί εντός του υδατικού συστήματος Σκάλας το οποίο, έχει τονίσει η αρμόδια Διεύθυνση της Περιφέρειας, έχει τεράστια σπουδαιότητα, «τόσο από οικολογική όσο και από οικονομική άποψη»: συνδέεται με υπόγειους υδροφορείς από τους οποίους αρδεύονται χιλιάδες στρέμματα γης και υδρεύονται αρκετοί οικισμοί.
Ειδική μνεία στο έργο έχει κάνει και η Κομισιόν. Απορρίπτοντας το ελληνικό αίτημα για χρηματοδότηση του γενικότερου έργου ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) Πελοποννήσου, κρίνοντας ότι δεν ανταποκρίνεται στις κοινοτικές οδηγίες για μείωση της ταφής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφενός ήταν καυστική για τη χωροθέτηση της μονάδας στη Σκάλα σε περιοχή Natura, απαιτώντας νέα οικολογική μελέτη, αφετέρου εντόπιζε υπερκοστολογήσεις, χαρακτηρίζοντας «σημαντικά υψηλότερο από το αναμενόμενο» το επενδυτικό κόστος, ύψους 737 ευρώ/τόνο προς επεξεργασία απορριμμάτων στη συγκεκριμένη μονάδα και επισημαίνοντας ότι άλλα έργα που συγχρηματοδότησε η Ε.Ε. σε Κροατία και Βουλγαρία, είχαν επενδυτικό κόστος 323-343 ευρώ/τόνο.
Παρ’ όλα τα παραπάνω, το συνολικότερο έργο για τα απορρίμματα της Περιφέρειας Πελοποννήσου προχωρά με μοναδική διαφορά την αξιοποίηση εθνικών –αντί κοινοτικών– πόρων, συγκεκριμένα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. «Θα υπάρξουν πολύ θετικότερα αποτελέσματα για το περιβάλλον συγκριτικά με τη σημερινή κατάσταση με τις ανεξέλεγκτες χωματερές», υποστηρίζει μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Π. Νίκας.
Αναφέρει ότι όλες οι χωροθετήσεις των μονάδων βασίζονται στον σχεδιασμό της προηγούμενης περιφερειακής αρχής (Π. Τατούλη) κι έχουν συναντήσει τη σύμφωνη γνώμη διαδοχικών κυβερνήσεων. «Δεν έχω τη διακριτική ευχέρεια αλλαγών», συμπληρώνει, απορρίπτοντας το ενδεχόμενο διαρροής αποβλήτων –«άλλωστε το έργο έχει περιβαλλοντική έγκριση»– και δηλώνοντας ότι θα δεχτεί «ασμένως» τη συγκρότηση επιστημονικής επιτροπής που θα παρακολουθεί την περιβαλλοντική κατάσταση από τη λειτουργία της μονάδας στη Σκάλα.
Ο περιφερειάρχης εκτιμά ότι η κατασκευή της ΜΕΑ και του ΧΥΤΥ στην περιοχή Ξηροκάμπια θα έχει ολοκληρωθεί στις αρχές του φθινοπώρου. Στην αρχική φάση λειτουργίας, υπολογίζει, ΜΕΑ και ΧΥΤΥ πιθανόν να δεχτούν ποσότητες απορριμμάτων λίγο μεγαλύτερες των 30.000 τόνων/έτος, στη συνέχεια όμως «θα υπάρχει σταδιακή συρρίκνωση των ποσοτήτων και θα βοηθήσουμε τους δήμους να μειώσουν την παραγωγή απορριμμάτων μέσω ανακύκλωσης».
Ωστόσο, η κριτική που δέχεται το μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων της Πελοποννήσου, είναι ακριβώς ότι λειτουργεί ανταγωνιστικά σε βάρος της ανακύκλωσης και της μείωσης της παραγωγής αποβλήτων, διατηρώντας εγγυημένες ποσότητες απορριμμάτων 150.000 τόνων/έτος από όλη την Περιφέρεια.
Σύμφωνα με τον κ. Πουλοκέφαλο, «η περιβαλλοντική μελέτη, ναι μεν κάνει λόγο για υπόλειμμα της τάξης του 35% των παραγόμενων απορριμμάτων, αλλά είναι εντελώς πλασματικό. Εφόσον συλλέγεις σύμμεικτα, σημαίνει ότι ένα μέρος των προς ανακύκλωση απορριμμάτων, όπως το χαρτί, αχρηστεύεται όταν έρχεται σε επαφή με άλλα απορρίμματα και θα καταλήξει στην ταφή».
Σύμφωνα με τον κ. Νίκα, η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει συντάξει νέο φάκελο αιτούμενη χρηματοδότηση από την Κομισιόν και η απάντηση «αναμένεται σύντομα». Ένα ενδεχόμενο ευρωπαϊκό «πράσινο φως» για τη χρηματοδότηση του έργου απορρίπτεται εξ αρχής «από τη στιγμή που δεν έχεις ως βασική αρχή τη διαλογή στην πηγή», επισημαίνει ο κ. Πουλοκέφαλος.
Κόστος διαχείρισης
Το μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων της Πελοποννήσου έχει δεχτεί κριτική ότι περισσότερο διασφαλίζει οικονομικά κέρδη για την ΤΕΡΝΑ, παρά οφέλη για το περιβάλλον. Το κόστος διαχείρισης κάθε τόνου απορριμμάτων έχει καθοριστεί στα 85 ευρώ/τόνο, «όταν τα ίδια απορρίμματα στην Περιφέρεια Ηπείρου χρεώνονται με 42 ευρώ/τόνο, από την ίδια εταιρεία. Διπλάσια τιμή», επισημαίνει ο αντιπολιτευόμενος περιφερειακός σύμβουλος.
«Δεν θέλουν την ανακύκλωση. Πίσω από τη συλλογή σύμμεικτων απορριμμάτων, εμείς βλέπουμε ότι στο μέλλον θα αλλάξει η ΑΕΠΟ (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) και θα έρθει η καύση. Kαι οι τρεις Μονάδες της Πελοποννήσου (σ.σ. Παλαιόχουνη Αρκαδίας, Καλλιρρόη Μεσσηνίας, Σκάλα Λακωνίας) έχουν χωροθετηθεί δίπλα σε δίκτυα υψηλής τάσης της ΔΕΗ», περιγράφει ο κ. Πουλοκέφαλος”.